ธัยรอยด์ฮอร์โมน กับ การตั้งครรภ์

 

ถ้าร่างกายของคนเราเหมือน Hardware ระบบฮอร์โมนที่ควบคุมระบบต่างๆของคนเราก็คือ Software นั่นเองครับ ในคอมพิวเตอร์เราก็มีซอฟท์แวร์ระบบนั้นระบบนี้มากมาย ร่างกายของเราก็มีฮอร์โมนหลายระบบเช่นเดียวกัน 

ฮอร์โมนเอสโตรเจนเกี่ยวกับเรื่องเพศ เรื่องการสืบพันธุ์ 

ฮอร์โมนเอ็นดอร์ฟินเกี่ยวกับอารมณ์ความสุข ... 

วันนี้จะมาพูดถึงฮอร์โมนสำคัญที่มีหน้าที่ควบคุมความเร็วของระบบ ถ้าเป็นภาษาไอทีก็คงเรียกว่า clock speed (ความเร็วของ CPU)  หากปริมาณฮอร์โมนนี้สูงก็เหมือนคอมเครื่องแรงๆประเภท Core i7 ... แต่ถ้าฮอร์โมนนี้ต่ำๆ มันก็เหมือนคอมเครื่องช้าๆอืดๆนั่นเองครับ .....

 

ฮอร์โมนตัวที่จะกล่าวถึงนี้ก็คือ ธัยรอยด์ฮอร์โมน นั่นเองครับ 

หลายคนก็ยังนึกไม่ออกว่า เจ้าฮอร์โมนตัวนี้มันหน้าตายังไง มาจากไหน มีหน้าที่อะไร มาดูที่มากันเลยดีกว่า...

ธัยรอยด์ฮอร์โมนก็สร้างมาจากต่อมธัยรอยด์ ที่อยู่บริเวณหน้าต่อลูกกระเดือกของเรานั่นเองครับ หน้าตามันดูคล้ายๆกับผีเสื้อ ในผู้ชายอาจเห็นได้ชัดเจนกว่า ส่วนในผู้หญิงก็อาจจะมองเห็นได้ยากกว่า 

เมื่อตั้งครรภ์ต่อมธัยรอยด์ก็จะโตขึ้นกว่าปกติอีกประมาณ 10-15% บางทีก็เลยทำให้รู้สึกว่าคอโตขึ้น หน้าที่หลักๆของธัยรอยด์ฮอร์โมนก็คือ การควบคุมการเผาผลาญพลังงาน ควบคุมระดับเมตาโบลิซึมของร่ายกาย 

ฟังดูแล้วเข้าใจยาก ก็ยกตัวอย่างง่ายๆว่า ถ้าเป็นรถยนต์ ธัยรอยด์ก็จะเหมือนระบบคันเร่ง ถ้าเป็นเครื่องเสียงก็เปรียบเหมือนปุ่มเร่งความดังนั่นเองครับ ในภาวะปกติ ต่อมธัยรอยด์ก็จะสร้างออรโมนนี้ออกมาเพื่อให้ร่างกายมนุษย์เราปรับสปีดให้เหมาะสมกับสิ่งแวดล้อม การงาน ไลฟ์สไตล์ คนทำงานนั่งร้อยมาลัยชีวิตก็ช้าหน่อย ส่วนคนทำงานเป็นนักฟุตบอลก็ต้องมีชีวิตที่เร็วมากหน่อย 

ถ้าต่อมนี้ทำงานได้พอดีพอดีก็ไม่มีปัญหา แต่ความผิดปกติมันก็เกิดขึ้นได้ ...

บางคนอาจมีปัญหาทำให้ต่อมธัยรอยด์สร้างฮอร์โมนออกมามากเกินไป คนเหล่านี้ก็จะเหมือนรถซิ่งเครื่องแรง จะมีอาการใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว ขี้ร้อน เหงื่อออกมาก มีการเผาผลาญพลังงานสูง ผอมแห้ง ความดันโลหิตสูง ตาโปน ...

ส่วนคนที่มีฮอร์โมนนี้ต่ำ ก็เหมือนรถหวานเย็น วิ่งไปเรื่อยๆช้าๆเฉื่อยๆ คนที่มีฮอร์โมนต่ำก็จะอ้วนๆ บวมฉุๆ หัวใจเต้นช้า ความดันต่ำ ไม่มีแรง กล้ามเนื้ออ่อนแรง ทำอะไรเชื่องช้า 

สำหรับคุณแม่ที่ตั้งครรภ์... ธัยรอยด์ฮอร์โมนยังมีความสำคัญกับการควบคุมการเจริญเติบโตและพัฒนาการของสมองของทารกในครรภ์อีกด้วย

ฮอร์โมนตัวนี้ในคนปกติ ถ้ามันสูงไป ต่ำไป มันก็ไม่มีผลอะไรกับใคร แต่สำหรับคุณแม่ที่ตั้งครรภ์มันมีความสำคัญมากทีเดียวครับ ถ้าฮอรโมนตัวนี้สูงไปก็อันตราย ถ้าต่ำไปก็แย่ ดังนั้นมารู้จักกับมันให้ลึกซึ้งหน่อยดีกว่า 

ภาวะธัยรอยด์ฮอรโมนต่ำ มักเกิดขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุ บางครั้งก็เกิดจากร่างกายเราสร้างภูมิต้านทานไปทำลายเซลของต่อมธัยรอยด์เอง บางทีก็เกิดตามหลังการรักษาภาวะธัยรอยด์สูงเกินไป หรือหลังผ่าตัดรักษาก้อนที่ต่อมธัยรอยด์ แต่ที่พบได้บ่อยในคนไทยก็คือ ภาวะธัยรอยด์ต่ำจากการขาดไอโอดีน คนที่มีธัยรอยด์ฮอรโมนต่ำก็จะมีปัญหามีลูกยากจากไข่ไม่ค่อยตก อีกสาเหตุหนึ่งก็คงอ้วนฉุเฉี่อยแฉะจนขี้เกียจมีเพศสัมพันธ์ก็ได้ หากท้องขึ้นมาก็จะแท้งง่ายกว่าปกติ ทารกมีน้ำหนักตัวน้อย โลหิตจาง ตกเลือดหลังคลอดได้ง่าย มีภาวะแทรกซ้อนจากความดันโลหิตสูงได้ง่าย 

สิ่งสำคัญก็มีอยู่ว่า ทารกในครรภ์นั้นจะยังไม่สามารถสร้างธัยรอยด์ฮอรโมนได้เองใน 12 สัปดาห์แรก และฮอรโมนตัวนี้เป็นสิ่งจำเป็นมากในพัฒนาการของสมองและระบบประสาทของทารกในครรภ์ ดังนั้นหากมารดามีภาวะขาดฮอร์โมนตัวนี้ในระหว่างที่ตั้งครรภ์ โดนเฉพาะตอนท้องอ่อนๆก็จะมีผลต่อ พัฒนาการของสมอง ความจำ เกิดเป็นภาวะปัญญาอ่อนที่เรียกว่า เด็กเอ๋อนั่นเองครับ ซึ่งมักมีอาการแสดงให้เห็นในช่วงอายุหลังจาก 1 เดือนไปแล้ว ปัจจุบันมีวิธีการตรวจคัดกรองระดับธัยรอยด์ฮอร์โมนในทารกแรกเกิดในเกือบทุกๆ โรงพยาบาล เพื่อค้นหาเด็กที่มีภาวะขาดฮอร์โมนนี้ และหากรีบให้การรักษา เด็กก็อาจจะมีระดับสติปัญญากลับมาปกติได้ แต่ถ้าได้รับการรักษาไม่ทัน เด็กจะมีอาการปัญญาอ่อน และความพิการทางระบบประสาทตลอดไป 

ฮอรโมนต่ำไปก็ย่อมต้องมีฮอรโมนสูงเกินไป ซึ่งสาเหตุก็มักเกิดจากระบบภูมิต้านทานของตัวเองไปกระตุ้นทำให้ต่อมธยรอยด์ทำงานมากผิดปกติ ต่อมธัยรอยด์อักเสบ เนื้องอกของต่อมธัยรอยด์ เมื่อธัยรอยด์ฮอรโมนสูงก็เหมือนรถซิ่งเหยียบคันเร่งมิด ระบบต่างๆในร่างกายถูกเร่งการทำงานขึ้นมาทั้งหมด ทำให้เกิดอาการขี้ร้อน เหงื่อออกมาก อ่อนเพลีย กังวล กระสับกระส่าย หัวใจเต้นเร็ว คลื่นไส้ อาเจียน น้ำหนักไม่ขึ้น กินเท่าไหร่ขุนเท่าไหร่ก็เผาผลาญไปหมดน้ำหนักก็เลยไม่ขึ้น เด็กในท้องก็ตัวเล็ก น้ำหนักตัวน้อย แถมอาจเกิดการคลอดก่อนกำหนดได้ง่ายอีกด้วย การวินิจฉัยภาวะธัยรอยด์เป็นพิษก็ดูจากอาการที่ตรวจพบ เช่น หัวใจเต้นเร็ว ตาโปน คอโต น้ำหนักไม่ขึ้น แล้วยืนยันด้วยการตรวจเลือดเพื่อวินิจฉัยเป็นสำคัญ ในรายที่มีภาวะธัยรอยด์เป็นพิษในระหว่างการตั้งครรภ์ แล้วไม่ได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกต้องเพียงพอก็อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายได้ ในภาษาแพทย์เรียกว่า Thyroid Storm ภาษาชาวบ้านไม่รู้เรียกว่าอะไร แต่ก็คงอาการหนักหนาสาหัสเพราะชื่อมันถ้าแปลเป็นไทยก็คงคล้ายๆธัยรอยด์สลาตันอะไรประมาณนี้ ถ้าจะเปรียบเทียบง่ายๆก็เหมือนเราเปิดเครื่องเสียงดังสุดจนลำโพงแตกนั่นเอง ภาวะนี้เจอได้ไม่มาก แต่ถ้ามีภาวะนี้แล้วก็มีโอกาสที่จะเสียชีวิตได้ถึง 25%เลยทีเดียว มักเกิดในรายที่มีปัจจัยมากระตุ้น เช่น การคลอด การติดเชื้อ ครรภ์เป็นพิษ คุณแม่ที่มีอาการแบบนี้ก็จะตัวร้อนเหมือนมีไข้ ใจสั่น ชีพจรเต้นเร็ว อ่อนเพลียมาก มีภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรง มีอาการของหัวใจวาย หอบเหนื่อย ขาและเท้าบวม เอะอะโวยวาย กระวนกระวาย บางรายก็มีอาการเหมือนท้องเสีย เป็นภาวะที่ต้องรีบให้การรักษาอย่างเร่งด่วน เนื่องจากมีอันตรายถึงแก่ชีวิตได้

 

ดูแล้วเรื่องธัยรอยด์ดูไม่ใช่เรื่องเล็กๆซะแล้ว เพราะมันมีผลต่อทั้งลูกทั้งแม่ค่อนข้างเยอะ ในคุณแม่ที่มีความผิดปกติของต่อมธัยรอยด์แต่เดิม ไม่ว่าจะต่ำไป หรือสูงเกินไป ในช่วงที่เตรียมตัวตั้งครรภ์ก็ควรไปพบแพทย์ตรวจรักษาให้ค่าของธัยรอยด์ฮอรโมนให้อยู่ในค่าปกติ และเมื่อตั้งครรภ์ก็ควรตรวจดูระดับฮอรโมนตัวนี้บ่อยๆ 

เนื่องจากในการตั้งครรภ์ระยะแรกๆ ร่างกายจะต้องการฮอรโมนตัวนี้เพิ่มมากขึ้นกว่าปกติ ควรปรับยาให้ธัยรอยด์ฮอรโมนอยู่ในค่าสูงกว่าปกตินิดๆเป็นดีที่สุดครับ หรือ หากคุณแม่มีอาการเหนื่อยง่ายใจสั่น หรือ บางคนอืดอาดเฉื่อยแฉะ สงสัยก็ตรวจดูสักหน่อยก็ดีเหมือนกัน จะได้รู้ไปเลยว่าที่เฉื่อยอยู่ทุกวัน เป็นเพราะนิสัยหรือเป็นเพราะฮอร์โมนกันแน่/.